levenskunst

Levenskunst noem ik dat je verzet tegen de realiteit achterlaat en omarmt wat het leven je ook aandient.
Niet dat dat gemakkelijk is, wel het enige dat voor mij helpend is. Dat vraagt om mee te bewegen met wat er op je pad komt.
En dat is in mijn ervaring vooralsnog goed te doen. Ook al voelt het af en toe hartstikke beroerd en ben ik van tijd tot tijd chagrijnig over het lot dat we te dragen hebben. Niemand heeft beloofd dat het leven alleen maar leuk zal zijn. Juist het serieus nemen van narigheid en voelen wat er te voelen valt geeft verlichting van zwaarte en donkerte. Door dit gewoonweg te ervaren groeit het vertrouwen in eigen draagkracht van lief en leed. En kun je er weer voor elkaar zijn: for better and worse.

Samen Alleen
Gisteren keken we samen naar de documentaire “Samen Alleen” van … Indrukwekkend en confronterend.
En tegelijk... dit echtpaar leeft en beleeft de ziekte op hun eigen manier vanuit hun waarden en ieders eigenheid.
Bij Parkinson zie ik aan de ene kant veel overeenkomst van symptomen en tempo en aan de andere kant gigantisch veel verschillen.
Elk mens en elk paar gaat er weer anders mee om. De eerdere documentaire van dit paar vier jaar geleden heette ‘Samen’ daarin interviewde ze ook andere stellen. De mevrouw die er zo te zien het slechts aan toe was gaf haar leven het cijfer acht.
Wat ik daar vooral van leerde: leef zoveel mogelijk bij de dag.
Wel enigszins vooruitblikken maar niet al te veel zorgen over de dag van morgen.
“We shall cross the bridge when we come to it” leerde ik van een ervaren hoofd van de OK van het Radboudziekenhuis waar ik werkte en kennelijk mijn zorgen over het een of ander met haar deelde. Die zin is goed bij me blijven hangen, het probleem van destijds weet ik echt niet meer. En dit gezegde komt nu weer goed van pas.

Kleine en grote keuzes
Het vraagt creativiteit om Tom zoveel mogelijk vrijheid en beslissingsrecht te laten. Het is voor mij nu een kleine moeite om achter zijn rug om zaken te regelen en te beslissen. Dat lijkt fijn maar knaagt meteen aan mijn geweten. Vanuit mijn waarde integriteit bekijk ik steeds weer hoe ik het best zaken kan voorleggen en hoe we toch samen kunnen beslissen over kleine en grote keuzes. 
Bij een haptonomie-nascholing leerde ik dat bij relatieontwikkeling drie fasen worden onderscheiden.
Ik ben zo vrij om er een vierde fase aan toe te voegen.

1. Eerst de verliefde fase. Daar is hij op wie ik smachtend heb gewacht. Daar is zij mijn droomvrouw. Oh oh wat zijn we gelukkig.
   Zo voelt dat in die eerste tijd ook echt.
2. Totdat de crisistijd aanbreekt en ieders destructieve patronen over en weer maximaal opspelen en de prins op het witte paard ver te zoeken was. En de ‘prinses’ in een hoekje zit te kniezen. Gelukkig zijn we deze fase te boven gekomen. Niet als vanzelf. Wel door uitgebreid met elkaar in gesprek te gaan en allebei ander relatiegedrag te laten zien.
3. De derde fase passen we het geleerde uit de crisistijd toe met nieuw relatiegedrag en daar gedijen we allebei en samen goed bij.
   We leven op een prettige manier samen. Soms rozengeur en maneschijn en nog vaker ouderwetse tevredenheid.
   We leven met aandacht en betrokkenheid voor elkaar en er is sprake van diepe genegenheid,
4. Deze vierde fase betekent afscheid nemen van een gelijke inbreng. En samen naar beste weten omgaan met de invaliderende ziekte die steeds meer complicaties met zich meebrengt en van ons allebei stapsgewijs nieuwe aanpassing vraagt.
   
   

Onvermijdelijk
Dat je relatie van liefdespartner steeds meer naar zorgverlener evolueert is naar mijn ervaring onvermijdelijk.
Meer zorg, meer afhankelijkheid en aanhankelijkheid, minder gesprekken, verwarring en gebroken nachten hebben impact op de relatie.
Voor mij is onze relatie nog niet naar een zorgrelatie gegroeid, ook al nemen de zorgtaken toe en draag ik ongemerkt steeds meer verantwoordelijkheid voor ons huishouden, voor administratie en voor ons sociale leven.
Er is gelukkig nog sprake van grote zelfstandigheid bij Tom. Hij is en blijft mijn echtgenoot en geliefde.
En ook mijn beminnaar ook al is dit laatste ontwikkelt naar een andere manier van elkaar beminnen.
Naar het kleine, het vertrouwde, het tedere, het diepe weten, het onbenoembare…. 
De realiteit is dat we afscheid hebben te nemen van het leven zoals het was en zoals we hoopten dat het zou zijn.
Daar hebben we het onvermijdelijk mee te doen. Het vraagt levenskunst om positief te blijven en niet in zelfmedelijden weg te zinken.
ik zei tegen een vriendin ‘een dag per maand ben ik hartstikke zielig en zeurderig’, zei antwoordde ‘maak daar maar twee dagen van’.
En door haar opmerking voelde ik me gezien in de zwaarte die het nu al geregeld met zich meebrengt.
Tot slot is levenskunst: blijven zien wat er allemaal wèl is, zoals de prachtige klaprozen die hier in de berm in volle bloei staan.