Drama-driehoek
De drama-driehoek blijft voor mij een actueel en inzicht gevend hulpmiddel bij communicatie.
En is zeker een handig hulpmiddel bij communicatie met je partner die Parkinson heeft en met zijn omgeving. In mijn kast vind ik het boek van Anja van Servellen ‘Macht van de Onmacht’ dat ik in 1987 kocht waarin ze schrijft hoe vrouwen met macht omgaan. Hoe de een zich superieur boven de ander stelt, of omgekeerd inferieur. Daarin las ik destijds voor het eerst over de drama-driehoek die blijkbaar vooral bij vrouwen veel voorkomt. En ik herkende alle drie de rollen en wist toen nog bij lange na niet hoe dit te veranderen.
Ik was toch zielig (slachtoffer)?
Ik hielp anderen toch (redder)?
En waarom luisterde ze niet, ik bedoelde het toch hartstikke goed (aanklager)?
Wat typeert deze drie (nog) onbewuste rollen en wat helpt wel:
Slachtoffer
Arme ik. Dat kan ik niet. Neiging tot zelfmedelijden, zeuren en klagen. Je kunt ook opmerken dat iemand die puur 'vers' verdriet uit daarvan opknapt. Terwijl iemand die huilt vanuit de slachtofferrol maar blijft huilen zonder dat iemand daar iets mee opschiet. Vaak worstel je dan met een laag zelfbeeld en mis je helaas gevoel van eigenwaarde. Bovendien zitten beperkende overtuigingen in de weg. 'Zij is groot en ik ben klein'. Het plezierige is dat Tom zich alles behalve als slachtoffer gedraagt terwijl hij feitelijk slachtoffer is van de ziekte Parkinson. Hij klaagt zelden over zijn ziekte. Ik schiet als partner van tijd tot tijd in de zelf-medelijdende slachtofferrol. Onder het motto 'zeuren moet ook gebeuren' sta ik mezelf af en toe een klaagzang toe. Om weer verder te gaan onder het motto 'niet klagen, maar vragen'. Feitelijk ergens slachtoffer van zijn of je als slachtoffer gedragen is een groot verschil. En het laatste brengt je niet veel verder. Integendeel.
Uitdaging om uit de slachtofferrol te blijven:
- Verantwoordelijkheid dragen voor de eigen situatie. Zelfzorg prioriteit nummer een geven.
- Actief en duidelijk hulp vragen als je daar behoefte aan hebt. Bijvoorbeeld je hart luchten.
Redder
Wat ik als storend ervaar zijn de goedbedoelde adviezen van anderen. Ik constateer dat weinig mensen de impact van Parkinson kennen. Meestal weten mensen wel dat je er oud mee kunt worden maar de complexiteit van de ziekte is minder bekend. Wij, en vooral ik, krijgen elke week wel een ongevraagd advies waar meestal het woord moeten in voorkomt:
Je moet echt die alternatie therapie proberen, die helpt gegarandeerd. Is Tom al gaan boksen? Moet hij echt proberen. Je moet Tom bij zijn zonnevlecht en zijn achterhoofd masseren, dat helpt. Tom mag in geen geval zoetjes bij de koffie. Moet hij zeker niet doen.
En ik ben zelf vanuit (over-??)bezorgdheid ook wel eens de zelfbenoemde 'reddende engel'. Zonder mij gaat het jou niet lukken stelt de redder. Ik vind je te kwetsbaar. Zo moet je het doen. Hier is mijn bemoeizuchtig ongevraagd advies, dat zal je vast en zeker helpen! Doe maar zoals ik het adviseer en soms zelfs zonder afstemming voorschrijf. 'Ik ben groot en jij bent klein'.
Ben je dan nog wel in verbinding met jezelf en met de ander?
En de ander kan al helemaal niet zijn eigen kracht die er nog wel is ontdekken en gebruiken.
De ander, bijvoorbeeld je partnert met Parkinson, moet wel slachtoffer zijn anders raak jij als redder werkloos. 'De weg naar de hel is geplaveid met goede bedoelingen' is een spreekwoord dat hierbij van toepassing is. Ongevraagd advies getuigt niet van empathie en vergroot juist de onderlinge afstand. Natuurlijk schieten we geregeld te hulp als daarom gevraagd wordt, maar dat is echt iets anders dan ongevraagd redden. Ik heb een boek met de titel 'Red mij niet', die maakt de inhoud van het boek meteen duidelijk. Daar word je angemoedigd een supporter te zijn in plaats van een redder.
Uitdaging om van de reddersrol afscheid te nemen:
- Op verzoek behulpzaam zijn als dat jou/jullie past is genoeg en van harte welkom.
- Eerst eigen gevoelen behoeften serieus nemen en pas helpen als je tijd en energie over hebt.
Achtervolger
Had ik het je nog zo goed gezegd. Ik adviseer rechtsaf en jij gaat toch links af. Geen wonder dat je in de problemen komt zegt de achtervolger. Zonder tot tien te tellen schiet de achtervolger uit reflex in een verwijtende en beschuldigende reactie. Waarom luister je dan ook niet naar mij?
Je weet toch dat ik gelijk heb. Als slachtoffer ga je jezelf nog schuldig voelen ook, omdat je de raad van de redder niet hebt opgevolgd en daarover ook niet eerlijk hebt gecommuniceerd.
Als achtervolger ga je uit verbinding, blijf je liever op gepaste afstand. Niet te close, want hartstikke boos. Want jouw wijze raad is niet erkend en al helemaal niet in de praktijk gebracht.
Uitdaging voor de (nog) beschuldigende achtervolger:
- Eigen zwaktes erkennen en kwetsbaarheid toelaten.
- In contact jezelf blijven en de ander vrij laten in keuzes en consequenties van gedrag.
Uit de drama-driehoek
De kunst is om als de wiedeweerga uit de drama-driehoek te stappen en nooit meer terug te keren. Dat vraagt dat je bewust bent dat je in dit destructieve drama verzeild bent geraakt.
Vaak gaat het om een bekend patroon, ofwel een valkuil waar je alweer bent ingetrapt. Een patroon dat je als partner al kende voordat je geliefde de ziekte van Parkinson kreeg.
Bij sommige relaties of contacten zit je in de drama-driehoek voordat je er erg in hebt.
Ook al word je er echt niet blij van. Het zielige slachtoffer-gevoel verhuist van het slachtoffer naar de redder en vervolgens naar de achtervolger. Je voelt vaak te laat dat je in dit automatisme bent getrapt. Elke keer dat je hier bewust van bent kun je sneller uit deze onderlinge 'gevangenis' stappen. In deze driehoek betaalt ieder vroeg of laat een prijs en er is geen sprake van oprechte communicatie. Als je er actief uitstapt komt iedereen weer op eigen benen staan vanuit even-waardigheid. Met als weldadig resultaat: minder moeten, en meer ontmoeten.
Recente blogposts:
parkinson als relatie-leerschool
geduld is een schone zaak
Reactie plaatsen
Reacties